„Тивок хаос“ (2005) е роман на италијанскиот автор Сандро Веронези, со кој ја освои најпрестижната италијанска книжевна награда „Стрега“. Истоимениот филм, базиран на романот, во режија на Антонио Грималди и со Нани Морети во главната улога, излезе во 2008 година.

„Не сме сами, само сме осамени“, ќе изјави самиот Веронези. Главниот јунак на романот ја живее својата осаменост пред училиштето на ќерка си. По неочекуваната смрт на свршеницата, „мора да си го обнови животот пред местото каде што луѓето одат да учат“, додава авторот. Романот е прекрасно напишан, меланхоличен и духовит, и ги преиспитува и подрива очекувањата на читателите за тоа како изгледа жалоста. Сандро Веронези од секој детаљ прави уметност, создавајќи мозаик од хумор, надеж и длабока проникливост.

Италијанскиот автор Антонио Пенаки храбро се впушта во пишувањето на романот „Каналот Мусолини“, кој може да се чита како графички приказ на италијанската социјална историја во првата половина на 20 век. Во кусиот вовед Пенаки разјаснува дека иако кланот на Перуци е плод на фикцијата, многу од настаните кои се опфатени во овој роман биле реалност за бројни тогашни семејства.

„Каналот Мусолини“ е роман кој ја опишува најмасовната принудна внатрешна миграција во историјата на земјата која следува по бонификацијата на Понтинските Мочуришта на југот од Рим, во 1930-тите години. Во 1932, Мусолини веќе почнува да ги сели првите 30.000 сиромашни земјоделци и наполичари од долината на реката По, од Фријули и од Венето во бонифицираните предели и таму започнува и со изградба на новите градови: Латина, Априлија, Помеција, Сабаудија.

Романот е подробен приказ на периодот помеѓу двете светски војни и зачетокот и доаѓањето на власт на фашизмот, како и на причините кои стојат зад процесот на бонификација и градењето на градовите во фашистичката ера. „Каналот Мусолини“ преставува фасцинантна приказна за социјалистичко–фашистичкото насилство, за тензијата помеѓу старите, традиционални земјопоседници, фашистичките лидери, сиромашните колонисти од северот и уште посиромашното локално население кое живеело во зоната зафатена од маларија на само седумдесетина километри од главниот град на Италија.

Овој роман е добитник на книжевната награда „Стрега“ во 2010 година, како и на книжевните награди „Акви Сторија“ и „Асти д’Апело“.

Литературата може да биде заразна, но исто така може да биде и единствено средство за спас. Барем такво е искуството на Хосе, „недоверливиот наратор“ на наградуваниот роман на Енрике Вила-Матас, човек и писател кој е толку опседнат со книгите на одредени славни автори, што не може да пишува или да каже збор без да се повикува на нивните дела или на нивните животи, и чијашто болка се претвора во вистинска болест од книжевноста, во неможност да го разликува вистинскиот живот од фикцијата.

Обидувајќи се да пишува и зборува за својот живот полн со загуба и болка, Хосе го води читателот на едно чудно патување низ повеќе градови во Европа, од Нант, Барселона, Лисабон, Прага и Будимпешта, па сè до Азорските острови и Валпараисо во Чиле.

Ова сложено постмодерно дело, кое во себе содржи траги од пикарски роман, интимен дневник, мемоар, филозофска скица, Вила-Матас го гради како еден вид на лавиринт во кој се среќаваат автори како Сервантес, Борхес, Кафка, Музил, Зебалд и Магрис. Напишан со извонредна вештина и ерудиција, овој роман го потврдува мислењето на современата критика дека Енрике Вила-Матас е еден од најзначајните шпански автори на денешнината.

„Имитатор“ е приказна за Пран Нат, момче од Индија чијашто невообичаено бела кожа се смета за знак на неговото благородно потекло. Неговиот блажен детски живот одеднаш се нарушува кога ќе се открие кои се неговите вистински родители, така што од благородник Пран преку ноќ станува скитник, кој ги открива сите мрачни страни на Британската империја на почетокот од XX век. Патувајќи низ кралствата во Пенџаб, па во Бомбај, Лондон, Оксфорд и најпосле во Африка, Пран Нат неколку пати го менува својот идентитет, на крајот станувајќи совршен Англичанец и перспективен антрополог по име Џонатан Бриџмен. Иронично, во текот на неговата антрополошка експедиција, тој открива и што значи да се биде белец помеѓу дивите племиња во Африка.

Напишан во стилот на класичните авантуристички романи, но поставен низ современа постмодерна перспектива, „Имитатор“ е едно од оние ненаметливи големи дела кои третираат важни прашања од современиот живот (поврзани со политиката, моќта, расата, сексуалноста, домот и љубовта), а сепак му овозможуваат на читателот да доживее и исклучително книжевно задоволство.

„Има добри причини за тоа што Пер Петешон стана интернационална литературна ѕвезда. Убав и тажен, сочувствителен и незапирлив текст, кој го потврдува статусот на Петешон на еден од најдобрите современи раскажувачи. Во сигурната и голема убавина на јазикот се наоѓа завет за смирување, кој очајот и тагата во животот на главните личности ги прави уште потешко подносливи за нас како читатели.“.

Тругве Рисер Гундерсен, DAGBLADET

„Петешон отвора рани и покажува како човек е осуден да избира, цело време, и колку болно може да биде тоа. Но исто така покажува и колку едноставно тоа може да даде слобода и нови можности. Тоа го прави на еден непретенциозен, емпатичен, но и силен начин“.

Маргун Викингстад, DAG OG TID

„Исклучително добро компонирано дело со сигурен стил. Најголемата сила на Петешон како писател е способноста да им даде литературна форма и глас на вообичаените човечки искуства. Место да се закопува во психологијата на исклучоците, тој го опишува емотивниот живот на обичниот човек на еден природен и уверлив начин“.

Фроде Хелмих Педерсен, BERGENS TIDENDE

Ло има безбедно детство, ја пазат и ја чуваат, но сè се менува кога ќе наполни шест години и ќе запознае нов пријател. Лукаш има тринаесет години, а семејството на Ло е загрижено за неговото пријателство со толку младо девојче. Двајцата се принудени да се среќаваат во тајност и спијат еден до друг до езерото секое лето. За нејзиниот петнаесетти роденден, Лукаш ќе ја однесе Ло во забавниот парк „Тиволи“ во Копенхаген. Со сетила затапени од танцување, од пиење и од разни светла, таа заспива рано. Кога ќе се разбуди, сфаќа дека засекогаш им се сменети животите и пријателството.

„Ова е еден од поинтензивно напишаните романи, кој провоцира на размислување. Одамна немам сретнато таков“.

Свенска дагбладет

„Овој роман за преминување во светот на возрасните ги содржи сите вообичаени состојки – сексот, смртта, изгубеното детство – но посебен е поради страсната и испреплетена нарација, која е богата и јасна“.

Стефани Крос, Дејли мејл

„Оваа книга е лудост! Таа е неверојатна и нервозна, сентиментална, одразувачка, страшно смешна, потресителна, колку филозофска, толку и поетична, микроскопска и грандиозна. Накратко: чудесна!“

Berliner Zeitung

„Не велат ли за Габриел Гарсија Маркес дека со „Сто години самотија“ прв ја стави Латинска Америка на картата на светската литература? Исто како него, така и Господинов не само што завршува со реализмот, туку на дневен ред поставува и еден експериментално-игрив, апсурдно-остроумен, постмодернистичко-противречен, саморефлексивно-ироничен стил на раскажување. Со оваа книга Господинов се издигнува над низините на комерцијалноста и конвенционалноста на романот, спасувајќи се не само себеси, туку и литературата, а со неа и целиот свет“.

Neue Zürcher Zeitung

„Физика на тагата е литературен забрзувач на честички, голем акцелератор во кој се мешаат живописни минијатури и списоци…“

Süddeutsche Zeitung

Главната хероина на овој возбудлив роман на Оршоја Крафиат е триесетгодишната Лиа. Нејзината приказна се одвива по линиите на нејзините две бурни врски: љубовта кон некогашната професорка од гимназија, Мари, ја открива преку огледалото на својата врска со подоцнежната шефица – некогаш маѓепсувачката, но на моменти и бескрајно грубата и нечувствителна Лили.

Дали Лиа ќе успее да излезе од магичниот круг, поради кој е способна да размислува само во категориите на душевната хиерархија, замислувајќи каква било врска само во зависност од неа?

Дали ќе научи да каже „не” и дали конечно ќе се прифати себеси?

„Црвец“ е шестиот роман на Фаулс, прв пат објавен во 1985 година. Жанровски тешко може да му се најде недвосмислено место зашто во него се испреплетуваат елементи на детективска приказна, на историска (мета)фикција, на епистоларен роман и на научна фантастика. Поради ваквиот колаж, но и неизбежните автореферентни и метафикциски нишки кои се препознатлив белег на прозата на Фаулс, критиката претпочита да го смести делово под пошироката капа на постмодерниот роман.

По авторскиот пролог, во кој Фаулс го објаснува визуелниот зачеток на своето дело, како и дел од повеќезначноста на терминот што го избрал за негов наслов, се среќаваме со петмина коњаници кои во пролетта 1736 година патуваат во гратче во Западна Англија. Откако едниот од нив, глувонемиот Дик, ќе биде пронајден мртов, обесен, со букет темјанушки в уста, на сцена стапува адвокатот Хенри Ескју, кој по овластување од неименуван благородник има задача да открие што се случило со покојникот, како и каква судбина ги снашла неговите сопатници.

И покрај присуството на сезнајниот раскажувач и непосредната вмешаност на авторот во содржината, читателот е принуден самиот да дојде до евентуално решение на загатката. Меѓу редовите од приказната се разгледуваат и пошироките прашања за веродостојноста на сеќавањето и личното сведоштво, за степенот на објективност на историографијата, за животот како театарска претстава, а човечката историја како нарација, или за вероотстапништвото како политички бунт кој се обидува да ги избрише класните и родовите разлики.

Но, како што вели Фаулс во прологот: „не би сакал ова да се смета за историски роман. Црвец е“.

Дејството во романот на Енквист е сместено во 1760-тите, период кога Просветителството го доживува својот врв. Младиот дански крал, Кристијан Седми, е недоквакан. Неговата кралица, англиската принцеза Каролин Матилде, е заљубена во неговиот најдоверлив советник, дворскиот лекар Струнзе. Гулдберг, ладнокрвен религиозен фанатик, е решен да ги поништи просветителските идеи што Струнзе ги воведува во Данска. Тој што ќе издржи до крајот во нивната горчлива идеолошка битка, ќе го контролира не само кралот, туку и државата.

Прељуба, лудило, забодување ножеви во грб и благородничка крв… Енквист брилијантно претставува една драматична ера во данската историја, испреплетувајќи многу историски личности, како Волтер, Дидро, Катерина Велика и Џорџ Трети, во приказна за немилосрдна политичка амбиција и личното предавство.

„Бугати се појавува“ го зема егзистенцијалното во визир, и ја бара смислата на животот по една целосно бесмислена смрт и наоѓа слики со голема продорност.

Деа Лоер поврзува два настана, кои во основа навистина се случиле: еден млад маж за време на карневалот во 2008 година во Локарно е тепан, газен и на крајот убиен од една група млади луѓе. Но колку подетално се реконструира злоделото од сложувалката од искази на сведоците, толку поконфузно и понејасно станува што (и зошто) навистина се случило. Да се најде виновникот или виновниците и покрај јасните докази е потешко одошто се мисли на почетокот, и затоа причините за да се разбере ова злодело можат само делумно да се откријат.

Еден пријател на семејството на жртвата бара друг начин: тој се присетува на една автомобилска хаварија, која од пред 75 години се наоѓа на дното на Лаго Маџоре: Бугати Брескија 22. Така барем се вели. Сите дотогашни обиди да се подигне автомобилот не биле крунисани со успех. И сега нурнувањето во длабочините езерото и на сопствениот понор станува авантура со неизвесен исход.

Занимавајќи се со животите на малите луѓе, во малата средина, расказите од збирката „Трезнење“ на различен начин ја преоблекуваат реалната наметка на современиот свет – независно дали ги конфронтираат своите јунаци со смислата на вработувањето, со планирањето на второто дете, со закупот на гробното место или, пак, со прељубата. Така и суптилно доведуваат до т.н. „внатрешно отрезнување“ на поединецот.

Јазикот на Јурај Шебеста, без оглед на тоа за што зборува, претставува перманентна пародија на денешниот „newspeak“. Апсурдните метафори врз кои почива смислата на оваа проза продираат подеднакво и во внатрешните и во надворешните ѕидови на нејзините јунаци.

Користејќи го онеобичувањето, т.е. очудувањето на традиционалните форми на раскажувањето, како и бекетовскиот апсурд, истражувајќи го ритамот на секојдневието – на брачните, на вонбрачните или на професионалните приказни – авторот им дава ним впечатлива арома на актуелна сатира.

„Она што е суштинско, вели една поговорка, не може да се види, тоа е невидливо и достапно му е само на срцето. Кај Јулија Франк може буквално да се фати во рацете, да се помириса. „Растроена жена “ е голем роман за молчењето“.

Едо Рентс, Франкфуртер Алгемајне Цајтунг

„Дури и кога во книгата се зборува за злоупотреба, измачување и силување, за трупови, секс, смрт и раѓање, за светските војни, еутаназија и убивањето на Евреите – јазикот на Јулија Франк никогаш не ја губи сталоженоста“.

Тобијас Ритер, Франкфуртер Алгемајне Зонтагцајтунг

„Јулија Франк е писателка која умее да раскажува и ова одново го докажува со својот нов роман „Растроена жена.“ Таа се обидува да го прикаже згаснувањето и замрзнувањето на еден лик, кој не може да стане она што сака да стане, бидејќи времето не го дозволува тоа“.

Ута Бајкифнер, Берлинер Цајтунг

„Прогонетите“ на современата турска писателка Чилер Илхан е посветена е на сите оние вести, почнувајќи од окупацијата на Ирак, на жените од Батман, на експерименталните кучиња, на Пипа, на Хрант Динк и жителите на ромската населба Сулукуле, „на прогонетите од своите домови, од својата татковина, од своите тела и душа, со надеж дека ќе се вратат во татковината која тлее во самите нив.“

„Прогонетите“ е збирка раскази со вкус на роман којашто впечатливо гледа подлабоко во раните на општеството кое крвари, напишана со специфичен книжевен јазик и со раскази поврзани еден со друг, кои сигурно ќе Ве вознемират и ќе Ве направат повеќе свесни за светот кој не’ опкружува.

Томаш Змешкал го вчудовиде чешкиот книжевен свет и читателската јавност со дебитантскиот роман „Љубовно писмо со клинести знаци“, за кој ја доби престижната чешка награда за литература „Јозеф Шкворецки“ во 2009 година, како и „Наградата на Европската унија за литература“ за најдобри нови писатели, заедно со уште единаесет автори, во 2011 година. Оттогаш доживеа светска слава и преведен е на многу јазици.

Постмодернистичката сага, стилски, но и жанровски разновидна, изобилува со хумор, иако историските околности во кои се случува се многу тажни. Во романот со строго обмислена структура, авторот не се ограничува на историскиот период на живеење на неговите ликови. Неговата фантазија досегнува до древното хетитско и персиско минато, но и далечната иднина. Приказните се нижат, но не по хронолошки редослед, за да се состават на крајот во совршен богат мозаик. Токму тоа од романот на Змешкал прави ремек-дело на современата европска книжевност.

„Првиот роман на Зејди Смит предизвика голема полемика меѓу критичарите, кои го споредуваа со делата на Чарлс Дикенс, Салман Ружди, Џон Ирвинг… Но, со својот кристално јасен стил, филозофската длабочина и многубројните чудесни, преплетени приказни, младата авторка докажа дека поседува сопствен, уникатен писателски глас, кого светот уште долго ќе го слуша и ќе го памети.“

NewYorker

„Бели заби е една од оние чудесни постмодерни приказни кои ја црпат својата инспирација од канонската литература од минатото и ја поврзуваат со современиот контекст на нашиот хаотичен, конфузен, површен живот, кој е растргнат помеѓу крајности кои одат од опсесијата со нашите најдлабоки емоции до застрашувачките граници на модерната технологија. Така, Бели заби може да се чита како класичен роман за преплетената историја на две семејства, како модерна емигрантска епопеја, како алегорична анти-утопија во која се критикува денешната ултра модерна технологија, но и како општествена сатира, преполна со пародични и комични елементи. Но, во секој случај, Бели заби е врвно книжевно остварување.“

Publishers Weekly

„Бели заби е прекрасен роман, пребогат со мали и големи приказни, растегнат на неколку континенти и низ неколку векови, преполн со хумор, топлина и човечност. Приказна за пријателството и семејството, за домот и љубовта, и за сите нешта кои полека исчезнуваат во нашиот модерен, брз, немирен живот.“

New York Times

Романот „Институт за регулирање на времето“ на специфичен начин го проблематизира современиот турски идентитет, којшто повеќе го задржува одошто го отстранува „османлиското“ во себе, и се смета за книжевно ремек-дело на иронијата и сатирата на турското општество на преминот од Империја во Република. Според критичарот Ердаг Ѓокнар, „Иститут за регулирање на времето“ е редуктивна перцепција на Турција како нација, приклештена меѓу Истокот и Западот, односно на нејзиниот постепен премин од едната кон другата насока, и според која разбирањето на Турција на утрешнината лежи во разбирањето на нејзиното неодамнешно Османлиско минато. Романот маестрално и иронично ја опишува состојбата на бирократскиот фетишизам, преку една непродуктивна организација (Институт) која на крајот пропаѓа, но ќе продолжи да живее преку „постојаната комисија за надзор“ на чело со еден од главните јунаци – Халит Регулаторот. Читателот, без оглед на претерано карикираните ликови и апсурдниот тек на настаните, ќе се смее до солзи кога ќе ги чита вистините за своето општество, за кога ќе заврши со читањето, на лицето да му остане горчлива и тажна насмевка.

Според Ален Роб-Грије, пишувањето е соочување со самиот себеси. Тој го расчленува раскажувањето на романот за да создаде впечаток на „симултаност од различни точки на гледања”. Со еден збор, се откажува од сезнаечкото и однапред конципирано раскажување и ја прифаќа сосотојбата на недоверливост и несигурност. За стилскиот израз на Роб-Грије како мошне важна се истакнува тактилноста и чувствителната фрагментарност додека се текстуализира „текот на нештата”.

Романот „Куќа за средби” потврдува зошто Грије, кој се смета за водечки теоретичар и практичар на нуво роман, е еден од најконтраверзните и најоспоруваните автори во поствоената ера. Во „Куќа за средби”, мајсторот на „новиот роман” создава свет на злосторство, интриги и страст кои се случуваат во мистериозната Вилла Блеуе, со која раководи Леди Ава.

Сместено во Хонг Конг, дејствието на романот се одвива во текот на една вечер, но настаните од вечерта периодично се повторуваат од различните перспективи на ликовите. Роб-Грије создава едно „разложено” дело кои ја доведуваат во прашање преставата за субјективност и објективност, имагинација и факти, како и целата постапка на раскажување

„Приказната изобилува со Петешоновиот деликатен дијалог помеѓу сегашното и минатото јас. Додајте го ова чувство на длабоката археологија на емоции во секој извајан пасус кој понесманите писатели ќе ги натера да липаат од завист, а ние имаме уште еден мајсторски час во алхемизирањето на времето и губење во златото на уметноста”.

The Independent, Англија

„Моќно читателско искуство… возбудлив двоен портрет на мајка и син… Малкумина (ако и воопшто некој) можат да пишуваат за егзистенцијалните, универзално хумани прашања на начин кој е толку воодушевувачки и соодветен”.

Helsingør Dagblad, Данска

„Чесен, исцрпувачки и ироничен портрет на сложениот однос меѓу мајка и син. Приказна која го истражува човековиот недостиг на способност да комуницира како и неуспехот да ја разбере својата сопствена сложеност, оформена во проза која е и прецизна и прекрасна. Исклучително забавна и многу интимна приказна од највисок квалитет“.

Literature Nordica, Шпанија

„Срце толку бело е една од оние необични книги кои одеднаш добиваат статус на манифест и создаваат нови стилови и вредности во книжевноста.”

Le Monde

„Ова е најдобриот и најамбициозниот роман на новиот голем глас на шпанската литература.”

El Pais

„Суптилен роман напишан од вистински литературен гениј. Не може да се спореди со ниедно друго дело од современата книжевност.”

Das Literarische Quartett

„Прекрасна и сложена приказна, напишана на извонреден стил, богата со книжевни алузии и длабоки психолошки портрети. Брилијантен роман.”

Washington Post