Норвешките автори во последниве години наидуваат на одличен прием кај македонските читатели. Современата норвешка литература е крајно возбудлива, а меѓу имињата кои оставија длабок впечаток секако е Ларс Соби Кристенсен, кој со неговата книга „Полубратот” ја воодушеви читателската јавност. Навраќајќи се кон неговата богата библиографија, сметавме дека вредна за превод е наградуваната книга со индикативен наслов „Битлси“, за која сме сигурни дека ќе има уште поголем интерес.

Се работи за роман од 1984 година кој се закити со многу книжевни признанија и награди, и кој не’ навраќа во едно време кога во светот постоеше само еден Бог, кој се викаше Битлси. Низ поглавјата насловени според песните на култниот британски бенд, Кристенсен ни раскажува возбудлива приказна за растењето, преиспитувањето и созревањето на четири млади момчиња од Осло, во едно време кога многу работи изгледаа невино и наивно, но сепак, доволно предизвикувачки за да ги сменат настаните од корен.

Многу истраги ни имаат укажувано за „сивата зона“ меѓу организираниот криминал и светот на финансиите, составен од податливи банкари, бескрупулозни брокери, корумпирани политичари, втора генерација криминалци со дипломи по економски науки, топло дочекани во најраскошните и најнеочекувани средини. Но тешко е да се замислат во секојдневниот живот.

Валтер Сити ги ползува ресурсите на книжевноста за да ни понуди живописен приказ на Томазо: момче со проблеми во минатото, несуден математичар и финансиски жонглер. Околу него се врти свет каде што парите владеат и изобличуваат, каде што „сопственоста е единствената вредносна мера“, телото е валута, а насилството е деловна предност. Запознаваме една умна спонзоруша и ангажирана писателка, ведар криминалец од римските предградија и меѓународен мафијаш што своето раководство го толкува како мисија. Свет каде што валканите и чистите пари се врзуваат во нераскинлив јазол, додека разликата меѓу доброто и злото се чини неизвесна и нестварна.

Во своето наративно истражување на коренитите промени на совремието, Валтер Сити во „Отпорот е залуден“ го навестува задгробниот живот на демократијата: пекол што бара луцидно да се погледне и доживее пред (можеби и радикално) да се отфрли.

Во својот прв роман „Првобитните нешта“, Бруно Виејра Амарал се навраќа во замисленото маало Амелија, кое се наоѓа на јужниот брег на реката Тежо, во Вале да Амореира, во регионот Сетубал, каде што самиот тој пораснал, и од каде што секојдневно го гледал градот Лисабон, токму отаде брегот од другата страна на Тежо. Имено, делото комуницира со биографијата на Амарал, но, самото по себе не е автобиографско.

Во нарацијата на романот, авторот го напушта тоа маало пред речиси десед години и тоа заминување е своевидна победа со која се оддалечил од трошните и сиви згради на сиромаштијата и општествената изолација и исклученост. Но, по низа животни порази, развод, невработеност, очај, револт, болка, сега се враќа на истото место, живее со мајка му и се соочува со свет кој, не само што не го препознава туку и не постои повеќе онаков каков што го оставил.

Самото негово враќање во родното место, речиси одисејски, го означува и започнува со неговиот конфликт со минатото, но, конечно, елегичниот крај му ги отвора портите на ослободувањето од бремето на меморијата, каде што тој ги препознава вистинските првобитни, некогашни, први нешта.

Дејствието на романот „Малите прсти“ на Филип Флоријан, окарактеризиран како дело со оригинален нов јазик, се случува во еден малечок град во Романија, во кој е откриена масовна гробница покрај една римска тврдина. Прашањето кое сите си го поставуваат е дали се работи за жртви на средновековието или за безимени мртви од времето на комунизмот? Младиот археолог Петруш решава да ги преземе работите во свои раце и да ја расветли мистеријата која сите ги измачува.

Во кратки црти, во овој возбудлив роман од двесте страници авторот успеал на едно место да ги спакува вистинската историја, верскиот аџилак, водењето на кривична постапка, рецептот за печење на гулаби, и секако, љубовната приказна. Антологиски!

„Календарот на Маите“ е роман за љубовта, но и за староста, за минливоста на времето. За насловот, авторот бил инспириран од романот „Под вулканот“ од англискиот автор Малколм Лаури, кој зборува за елиптичноста и релативноста на времето и во него впишаните животни судбини. Календарот е симбол на двојственостa што времето во својата минливост, во своето течение и во новото започнување, секогаш ја подразбира.

Во верзијата на Фериќ тоа е приказна која жанровски покрива разнолико подрачје, тоа е семејна сага, љубовен, еротски, општествен роман, роман за убавината и за ужасот, за сѐ она што на овој или оној начин го дефинира животот на човекот. Или да се „заузди“ смртта, што е еден од лајтмотивите на Фериќ.

Литературата може да биде заразна, но исто така може да биде и единствено средство за спас. Барем такво е искуството на Хосе, „недоверливиот наратор“ на наградуваниот роман на Енрике Вила-Матас, човек и писател кој е толку опседнат со книгите на одредени славни автори, што не може да пишува или да каже збор без да се повикува на нивните дела или на нивните животи, и чијашто болка се претвора во вистинска болест од книжевноста, во неможност да го разликува вистинскиот живот од фикцијата.

Обидувајќи се да пишува и зборува за својот живот полн со загуба и болка, Хосе го води читателот на едно чудно патување низ повеќе градови во Европа, од Нант, Барселона, Лисабон, Прага и Будимпешта, па сè до Азорските острови и Валпараисо во Чиле.

Ова сложено постмодерно дело, кое во себе содржи траги од пикарски роман, интимен дневник, мемоар, филозофска скица, Вила-Матас го гради како еден вид на лавиринт во кој се среќаваат автори како Сервантес, Борхес, Кафка, Музил, Зебалд и Магрис. Напишан со извонредна вештина и ерудиција, овој роман го потврдува мислењето на современата критика дека Енрике Вила-Матас е еден од најзначајните шпански автори на денешнината.

„Има добри причини за тоа што Пер Петешон стана интернационална литературна ѕвезда. Убав и тажен, сочувствителен и незапирлив текст, кој го потврдува статусот на Петешон на еден од најдобрите современи раскажувачи. Во сигурната и голема убавина на јазикот се наоѓа завет за смирување, кој очајот и тагата во животот на главните личности ги прави уште потешко подносливи за нас како читатели.“.

Тругве Рисер Гундерсен, DAGBLADET

„Петешон отвора рани и покажува како човек е осуден да избира, цело време, и колку болно може да биде тоа. Но исто така покажува и колку едноставно тоа може да даде слобода и нови можности. Тоа го прави на еден непретенциозен, емпатичен, но и силен начин“.

Маргун Викингстад, DAG OG TID

„Исклучително добро компонирано дело со сигурен стил. Најголемата сила на Петешон како писател е способноста да им даде литературна форма и глас на вообичаените човечки искуства. Место да се закопува во психологијата на исклучоците, тој го опишува емотивниот живот на обичниот човек на еден природен и уверлив начин“.

Фроде Хелмих Педерсен, BERGENS TIDENDE

Ло има безбедно детство, ја пазат и ја чуваат, но сè се менува кога ќе наполни шест години и ќе запознае нов пријател. Лукаш има тринаесет години, а семејството на Ло е загрижено за неговото пријателство со толку младо девојче. Двајцата се принудени да се среќаваат во тајност и спијат еден до друг до езерото секое лето. За нејзиниот петнаесетти роденден, Лукаш ќе ја однесе Ло во забавниот парк „Тиволи“ во Копенхаген. Со сетила затапени од танцување, од пиење и од разни светла, таа заспива рано. Кога ќе се разбуди, сфаќа дека засекогаш им се сменети животите и пријателството.

„Ова е еден од поинтензивно напишаните романи, кој провоцира на размислување. Одамна немам сретнато таков“.

Свенска дагбладет

„Овој роман за преминување во светот на возрасните ги содржи сите вообичаени состојки – сексот, смртта, изгубеното детство – но посебен е поради страсната и испреплетена нарација, која е богата и јасна“.

Стефани Крос, Дејли мејл

„Мод и Од. Роман за сообраќајот е оригинален и необичен роман за влијанието на автомобилскиот сообраќај врз нашите животи. Романот содржи прецизни есеистички делови во врска со нафтата, донацијата на органи, сообраќајното надгледување, малите движења кои се дел од поголемите. Инженерите конструираат пат, лекарите конструираат тело, ова се последиците на автомобилскиот сообраќај. Големиот број теми го предизвикуваат читателот да мисли”.

Од номинацијата за наградата „Браге“ за 2011 година

„Еден од најчудните норвешки романи оваа година. Но исто така и еден од апсолутно најдобрите… неговото ниво на амбиција и зашеметувачка проза скоро да ја засрамува останатата норвешка фикција. Номинацијата за наградата Браге е победа на самата награда”.

Dagbladet

„Мод и Од би требало да биде задолжително четиво за секого кој планира да седне зад управувачот… Баке пишува неверојатно убаво за болното и гротескното”.

Dagsavisen

Дејството во романот на Енквист е сместено во 1760-тите, период кога Просветителството го доживува својот врв. Младиот дански крал, Кристијан Седми, е недоквакан. Неговата кралица, англиската принцеза Каролин Матилде, е заљубена во неговиот најдоверлив советник, дворскиот лекар Струнзе. Гулдберг, ладнокрвен религиозен фанатик, е решен да ги поништи просветителските идеи што Струнзе ги воведува во Данска. Тој што ќе издржи до крајот во нивната горчлива идеолошка битка, ќе го контролира не само кралот, туку и државата.

Прељуба, лудило, забодување ножеви во грб и благородничка крв… Енквист брилијантно претставува една драматична ера во данската историја, испреплетувајќи многу историски личности, како Волтер, Дидро, Катерина Велика и Џорџ Трети, во приказна за немилосрдна политичка амбиција и личното предавство.

„Бугати се појавува“ го зема егзистенцијалното во визир, и ја бара смислата на животот по една целосно бесмислена смрт и наоѓа слики со голема продорност.

Деа Лоер поврзува два настана, кои во основа навистина се случиле: еден млад маж за време на карневалот во 2008 година во Локарно е тепан, газен и на крајот убиен од една група млади луѓе. Но колку подетално се реконструира злоделото од сложувалката од искази на сведоците, толку поконфузно и понејасно станува што (и зошто) навистина се случило. Да се најде виновникот или виновниците и покрај јасните докази е потешко одошто се мисли на почетокот, и затоа причините за да се разбере ова злодело можат само делумно да се откријат.

Еден пријател на семејството на жртвата бара друг начин: тој се присетува на една автомобилска хаварија, која од пред 75 години се наоѓа на дното на Лаго Маџоре: Бугати Брескија 22. Така барем се вели. Сите дотогашни обиди да се подигне автомобилот не биле крунисани со успех. И сега нурнувањето во длабочините езерото и на сопствениот понор станува авантура со неизвесен исход.

Занимавајќи се со животите на малите луѓе, во малата средина, расказите од збирката „Трезнење“ на различен начин ја преоблекуваат реалната наметка на современиот свет – независно дали ги конфронтираат своите јунаци со смислата на вработувањето, со планирањето на второто дете, со закупот на гробното место или, пак, со прељубата. Така и суптилно доведуваат до т.н. „внатрешно отрезнување“ на поединецот.

Јазикот на Јурај Шебеста, без оглед на тоа за што зборува, претставува перманентна пародија на денешниот „newspeak“. Апсурдните метафори врз кои почива смислата на оваа проза продираат подеднакво и во внатрешните и во надворешните ѕидови на нејзините јунаци.

Користејќи го онеобичувањето, т.е. очудувањето на традиционалните форми на раскажувањето, како и бекетовскиот апсурд, истражувајќи го ритамот на секојдневието – на брачните, на вонбрачните или на професионалните приказни – авторот им дава ним впечатлива арома на актуелна сатира.