„Тивок хаос“ (2005) е роман на италијанскиот автор Сандро Веронези, со кој ја освои најпрестижната италијанска книжевна награда „Стрега“. Истоимениот филм, базиран на романот, во режија на Антонио Грималди и со Нани Морети во главната улога, излезе во 2008 година.

„Не сме сами, само сме осамени“, ќе изјави самиот Веронези. Главниот јунак на романот ја живее својата осаменост пред училиштето на ќерка си. По неочекуваната смрт на свршеницата, „мора да си го обнови животот пред местото каде што луѓето одат да учат“, додава авторот. Романот е прекрасно напишан, меланхоличен и духовит, и ги преиспитува и подрива очекувањата на читателите за тоа како изгледа жалоста. Сандро Веронези од секој детаљ прави уметност, создавајќи мозаик од хумор, надеж и длабока проникливост.

„Календарот на Маите“ е роман за љубовта, но и за староста, за минливоста на времето. За насловот, авторот бил инспириран од романот „Под вулканот“ од англискиот автор Малколм Лаури, кој зборува за елиптичноста и релативноста на времето и во него впишаните животни судбини. Календарот е симбол на двојственостa што времето во својата минливост, во своето течение и во новото започнување, секогаш ја подразбира.

Во верзијата на Фериќ тоа е приказна која жанровски покрива разнолико подрачје, тоа е семејна сага, љубовен, еротски, општествен роман, роман за убавината и за ужасот, за сѐ она што на овој или оној начин го дефинира животот на човекот. Или да се „заузди“ смртта, што е еден од лајтмотивите на Фериќ.

Литературата може да биде заразна, но исто така може да биде и единствено средство за спас. Барем такво е искуството на Хосе, „недоверливиот наратор“ на наградуваниот роман на Енрике Вила-Матас, човек и писател кој е толку опседнат со книгите на одредени славни автори, што не може да пишува или да каже збор без да се повикува на нивните дела или на нивните животи, и чијашто болка се претвора во вистинска болест од книжевноста, во неможност да го разликува вистинскиот живот од фикцијата.

Обидувајќи се да пишува и зборува за својот живот полн со загуба и болка, Хосе го води читателот на едно чудно патување низ повеќе градови во Европа, од Нант, Барселона, Лисабон, Прага и Будимпешта, па сè до Азорските острови и Валпараисо во Чиле.

Ова сложено постмодерно дело, кое во себе содржи траги од пикарски роман, интимен дневник, мемоар, филозофска скица, Вила-Матас го гради како еден вид на лавиринт во кој се среќаваат автори како Сервантес, Борхес, Кафка, Музил, Зебалд и Магрис. Напишан со извонредна вештина и ерудиција, овој роман го потврдува мислењето на современата критика дека Енрике Вила-Матас е еден од најзначајните шпански автори на денешнината.

„Овој кус роман наликува по малку на камен: цврст, навидум мазен, а сепак полн со пукнатини и тајни. Стилот, иако е едноставен и поетичен, сепак е собран, соголен, токму како ѕидовите од гранит на куќите во Сардинија. Раскажувањето се извива како спирала и малку по малку, како случајно, ја открива средишната тема на романот, но и вистината за главниот лик, којшто постојано е во потрага по најважната работа на светот. Но оваа најважна работа, ја нема. Па оттука френетичната желба да се испише поинаква биографија на еден живот, каде што љубовта и страста стануваат центарот на светот“.

Le Monde

“Болка од камен” доживеа триумфален успех во Италија со преку 50.000 продадени примероци, а подеднаков интерес предизвика и во Франција и Германија.

Преведен е на триесет јазици.

Кој би помислил дека избричените срамни брегчиња на жените можат да ги намалат фрустрациите во едно мало гратче за време на комунизмот, но во диктатура луѓето го преживуваат секојдневието токму благодарение на ваквите малечки, дофатливи радости.

Такви се и јунаците на Шандор Жигмонд Пап, кои со својата грешност, беспомошност и своите инфантилни мечти се деца на некогашниот диктатор. Живеат во една „куќичка за кукли“ на улицата Трудбеничка, покриени под стакленото ѕвоно на Чаушеску. Нивниот живот е љубов, парада, предавство и страв, и само влакно разделува сè од ништо – реченица кажана во погрешен момент, случајна несреќа или промена на расположението на агентот на тајната полиција.

Романот со вознемирувачки, но и со утешлив хумор го опишува светот на Романија пред и по транзицијата. Неговите јунаци, преку кои немилосрдно гази историјата, преставуваат фигури од крв и месо, во кои, без исклучок, до крајот на приказната ги препознаваме нашите роднини и пријатели.

„Мод и Од. Роман за сообраќајот е оригинален и необичен роман за влијанието на автомобилскиот сообраќај врз нашите животи. Романот содржи прецизни есеистички делови во врска со нафтата, донацијата на органи, сообраќајното надгледување, малите движења кои се дел од поголемите. Инженерите конструираат пат, лекарите конструираат тело, ова се последиците на автомобилскиот сообраќај. Големиот број теми го предизвикуваат читателот да мисли”.

Од номинацијата за наградата „Браге“ за 2011 година

„Еден од најчудните норвешки романи оваа година. Но исто така и еден од апсолутно најдобрите… неговото ниво на амбиција и зашеметувачка проза скоро да ја засрамува останатата норвешка фикција. Номинацијата за наградата Браге е победа на самата награда”.

Dagbladet

„Мод и Од би требало да биде задолжително четиво за секого кој планира да седне зад управувачот… Баке пишува неверојатно убаво за болното и гротескното”.

Dagsavisen

Во романот „Мачешки писма“ главни ликови се мачките, кои бараат одговор на прашањата: Која е смислата на животот? Дали човекот кога го поставува ова прашање, може да биде среќен и спокоен? Дали мачката што го поставува ова прашање може и натаму да биде мачка?

Судбините на човекот и на мачките се тесно поврзани. Дали среде големата и бурна пресвртница во историјата на човештвото, стравувањата, тагата, радоста, надежта, еден грст откорнати и прогонети луѓе заедно со нивните мачки се вистинското огледало на човекот којшто е способен да размислува?

Сите што ќе го прочитаат романов, повеќе нема да ги гледаат мачките со исти очи, и секоја мачка што ќе го прочита романот повеќе нема да ги гледа луѓето со исти очи. Пријателите на мачките во романот ќе најдат интересни и убави анализи за себе. Оваа книга во вистинска смисла е огледало на љубителите на мачки. Сите наши опсесии, комплекси, радости, амбиции се толку добро и неодоливо раскажани.

Дали е потребно да минеме голем дел од нашиот живот, за во есента на годините да се сетиме дека всушност љубовта е најважното нешто што го исполнува нашиот живот со смисла. А, пријателствата, патувањата и неоткриените нови светови… Што се случи? Каде исчезна смислата? Која е смислата?

Една поранешна циркуска артистка плаќа со остатокот од своите дни за да ја собере колекцијата од приказни за мажот, со кого две години претходно биле заедно два дни, седумнаесет часа, четириесет и три минути и неколку немерливи секунди. Минува низ пустини, плови среде санти мраз, се губи во неоткриени племиња по теченијата на Нигер и Амазон, но успева да ги собере сите дваесет и осум приказни за високиот подгрбавен волшебник со портокалова кошула и среќноочаен поглед.

Но, ова не е само обична книга за љубовта, туку книга за смислата, за вечното патување. За ситуациите, кога сме на работ помеѓу љубовта и разделбата, помеѓу вообичаеното и авантуристичкото, помеѓу животот и смртта. Своевидна сложувалка во која што можеш да се откриеш себеси, своите пријатели и мечти. И затоа, не случајно, поднасловот на книгата гласи „префинет роман“, затоа што пред читателот е еден роман со ретка, специфична чувствителност, еден роман за суштината на нежноста, за единствената константа на љубовта – разделбата, за тајниот квалитет на страста, која постојано се менува и трае…

Или, пред нас е едно дело апсолутно ослободено од жанрови постулати, за кое бугарските критичари велат дека е „дело слатко до зашеметување, опијувачко до заборав“.

„Полубратот“ е приказна за двајца браќа – Фред и Барнум – кои се борат да станат исполнети поединци додека растат во ексцентрично семејство во Осло. Романот ги следи низ сите етапи на животот. Тоа е наратив со богата, жива историска основа во кој се испреплетени и неколку паралелни приказни. Овој прекрасен роман е ценет и од критичарите и од читателите. Романот има добиено многу награди, меѓу кои и наградите на „Нордискиот совет“, наградата „Браге“ и „Наградата на книжарите“. Според него е снимена и многу популарна тв серија.

„Полубратот е од оној вид на големи амбициозни панорамски романи за кои мислиме дека само Американците ги пишуваат во последно време. Тој е делумно Билдунгс роман – опишувајќи го развојот на еден писател, еден вид Улис за Осло… Големо, вредно четиво.“

Daily Telegraph

„Прогонетите“ на современата турска писателка Чилер Илхан е посветена е на сите оние вести, почнувајќи од окупацијата на Ирак, на жените од Батман, на експерименталните кучиња, на Пипа, на Хрант Динк и жителите на ромската населба Сулукуле, „на прогонетите од своите домови, од својата татковина, од своите тела и душа, со надеж дека ќе се вратат во татковината која тлее во самите нив.“

„Прогонетите“ е збирка раскази со вкус на роман којашто впечатливо гледа подлабоко во раните на општеството кое крвари, напишана со специфичен книжевен јазик и со раскази поврзани еден со друг, кои сигурно ќе Ве вознемират и ќе Ве направат повеќе свесни за светот кој не’ опкружува.

„Вртоглав лавиринт“, досега најамбициозниот книжевен потфат на младиот британски автор Адам Фолдз, ја разгледува темата на умственото растројство низ една историска призма. Стожерот на дејството се руралниот англиски поет од 19. век Џон Клер и неговиот престој во душевната болница во Хај Бич во близината на Лондон. Во истиот период, пред да го достигне врвот на својата слава, во селцето престојува и поетот Алфред Тенисон, кој воспоставува пријателска и деловна врска со сопственикот на болницата, доктор Метју Ален. Двајцата поети не се среќаваат – ниту има историски податоци дека некогаш се сретнале – но во романот нивните судбини и емоционални животи се внимателно и поетично противположени.

Тенисон не е пациент, се доселува таму за да биде во близина на својот брат Септимус, кој е сместен во болницата, но е обземен од жал поради прераната смрт на најдобриот пријател. Романот е комбинација од добро истражени факти и плод на авторската имагинација, со акцент не на настаните, туку на внатрешниот свет на главните и споредните ликови, опсесиите и неуспесите и на душевно болните и на навидум здравите.

Томаш Змешкал го вчудовиде чешкиот книжевен свет и читателската јавност со дебитантскиот роман „Љубовно писмо со клинести знаци“, за кој ја доби престижната чешка награда за литература „Јозеф Шкворецки“ во 2009 година, како и „Наградата на Европската унија за литература“ за најдобри нови писатели, заедно со уште единаесет автори, во 2011 година. Оттогаш доживеа светска слава и преведен е на многу јазици.

Постмодернистичката сага, стилски, но и жанровски разновидна, изобилува со хумор, иако историските околности во кои се случува се многу тажни. Во романот со строго обмислена структура, авторот не се ограничува на историскиот период на живеење на неговите ликови. Неговата фантазија досегнува до древното хетитско и персиско минато, но и далечната иднина. Приказните се нижат, но не по хронолошки редослед, за да се состават на крајот во совршен богат мозаик. Токму тоа од романот на Змешкал прави ремек-дело на современата европска книжевност.

Романот „Институт за регулирање на времето“ на специфичен начин го проблематизира современиот турски идентитет, којшто повеќе го задржува одошто го отстранува „османлиското“ во себе, и се смета за книжевно ремек-дело на иронијата и сатирата на турското општество на преминот од Империја во Република. Според критичарот Ердаг Ѓокнар, „Иститут за регулирање на времето“ е редуктивна перцепција на Турција како нација, приклештена меѓу Истокот и Западот, односно на нејзиниот постепен премин од едната кон другата насока, и според која разбирањето на Турција на утрешнината лежи во разбирањето на нејзиното неодамнешно Османлиско минато. Романот маестрално и иронично ја опишува состојбата на бирократскиот фетишизам, преку една непродуктивна организација (Институт) која на крајот пропаѓа, но ќе продолжи да живее преку „постојаната комисија за надзор“ на чело со еден од главните јунаци – Халит Регулаторот. Читателот, без оглед на претерано карикираните ликови и апсурдниот тек на настаните, ќе се смее до солзи кога ќе ги чита вистините за своето општество, за кога ќе заврши со читањето, на лицето да му остане горчлива и тажна насмевка.